STRATIGRAPHER
,
Stratigraph consists of works that the artist started to produce in 2014 by studying the science of
geology. The artist created the works by focusing on the research areas and subclassifications of
geology’s subbranches ‘stratigraphy and sedimentology’ and by sticking to the principles of physical
formations. In this respect, the works consist of an upper series in accordance with the mechanics of
classification as well as the subparts that stratify and intertwine accordingly.
Stratigraphy means the science of strata or the science of layers. It is the branch of geology which
studies by means of different units the formations, compositions, superpositions and correlations of
stratifed rocks as segments of the Earth’s crust. Stratigraphic classification is done according to many
characteristics such as rock type features, fossil content, rock origin, physical and chemical
composition, age, formation environment, etc. This classification can be applied to all sedimentary,
magmatic and metamorphic rocks.
The primary aim of stratigraphy is to illuminate geologic history by studying the features and
sequences of rocks. The geologist working in the field sorts out some lithostratigraphic units
according to the lithological features of the rocks, notes their boundaries on the map and takes
samples such as fossils, rocks, minerals from these units. After analyzing the samples in the
laboratory, the geologist interprets the age and the formation environment of the units defined in the
field. After the lithostratigraphic and biostratigraphic units are defined, the counterparts of the
chronostratigraphic units are found on the geology column and new chronostratigraphic units are
determined by taking geological events into consideration. In the end, first a regional and then a
worldwide geochronology (geological age) scale is prepared by correlating chronostratigraphic units.
Particularly instructive among hierarchical structures are social strata (classes, castes). The term
"social stratum" is itself clearly a metaphor, involving the idea that, just as geological strata are layers
of rocky materials stacked on top of each other, so classes and castes are layers – some higher, some
lower – of human materials. Is it possible to go beyond metaphor and show that the genesis of both
geological and social strata involves the same engineering diagram? Geological strata are created by
means of (at least) two distinct operations. When one looks closely at the layers of rock in an exposed
mountain side, one is struck by the observation that each layer contains further layers, each
composed of pebbles that are nearly homogeneous with respect to size, shape, and chemical
composition. Since pebbles do not come in standard sizes and shapes, some kind of sorting
mechanism must be involved here, some specific device to take a multiplicity of pebbles of
heterogeneous qualities and distribute them into more or less uniform layers.1
The units are
Lithostratigraphy (sedimentary and volcanic rocks)
Biostratigraphy (biological – faunal, foral)
Chronostratigraphy (according to the rock units within geochronology)
Geochronology (geologic time units)
Magnetostratigraphy (according to paleomagnetism).
Lithostratigraphy
Lithostratigraphic units are sedimentary and volcanic units as well as units defined according to the
lithologies and stratigraphic locations of their partly metamorphosed types. A lithostratigraphic unit is a
rock unit that consists of by one or more lithological types, has integriy in itself and distinguishes from
the neighbouring units with this characteristic. These units generally follow the law of superposition
and are mostly layered. In cases when lithological boundaries are gradationally transitional or
uncertain, sedimentary structures, geomorphological characteristics, mineral content, fossils and other
physical characteristics can be used to defne these units. In this case, fossils are considered as the
physical content of this lithological unit.
Biostratigraphy
A biostratigraphic unit is a rock group defined by its fossil content. Some of the following
characteristics are used in defining the unit: fossil community, emissions of a fossil taxon (species,
genus, family, etc.) or of taxons between their first and last appearance levels. The boundaries of the
biostratigraphic unit can overlap with or intersect the boundaries of lithostratigraphic and
chronostratigraphic units.
Chronostratigraphy – Geochronology
The aim of chronostratigraphic classification is to determine the sequencing of rock units in geologic
1 Manuel de Landa, A Thousand Years of Nonlinear History
time (geochronology).
The geochronological units constitute the segments of geologic time. They are named after the
chronostratigraphic unit that they correspond to. Geochronological units are, in fact, not stratigraphic
units. A chronostratigraphic unit is a rock group that has been formed within a definite period of geological time. From this aspect, geochronological units are strongly related to chronostratigraphic units.
Layers – Strata - Stratifcation
Such as the divisions in nature, the divisions in human life occur in every aspect and direction. Division
and segmentation is visible in social classes, genders, biology and in all vital structures such as
architecture. We live in our homes in units that are organized for each activity in a way that it does not
resemble another one. In workplaces, the positions are segmented in the form of pyramidal
hierarchies. Vertical stratifications in institutions constrain unconventional individuals to certain
segments and do not allow them to come to certain positions. For example, glass ceiling is a concept
that has emerged in the USA in the 1970s. It has been defined as invisible, artificial obstacles that are
created by organizational prejudices and patterns and hinders women from coming to top
management positions.2
The smallest lithostratigraphic unit that can be visually distinguished easily from the upper and lower units in terms of colour, hardness, grain size etc.is called layer or stratum.
Homogeneous Bedding: In clay and calcareous sedimentary rocks, the layers usually consist of the
same kind of grains in terms of colour and size. These characteristics are in lateral and vertical sense
the same everywhere in the layer. This is called “Homogeneous Bedding”.
Heterogeneous Bedding: In conglomerate and sandy sedimentary rocks, the size and arrangement of
grains is not the same on all sides. This kind of bedding is called “Heterogeneous Bedding” (Figure 2).
Types of heterogeneous bedding;
Graded Bedding:
If the grain size is large in the lower segments of the layer and becomes gradationally fne-grained
towards the upper segments, then this is called “Graded Bedding”. In graded beddings, large grains
indicate the bottom and fne grains indicate the top.
Cross Bedding:
If the arrangement of the grains inside the layer is not parallel to the bottom and the top but in a way
that it makes an angle with these surfaces, it is called “Cross Bedding”. (Figure 3). Cross beddings are
formed in deltas in three forms; namely, planar, wedge-shaped and lens-shaped.
.
____Stratigraphis.jpg)
Figure 4 Wave ripple3 cross lamination
Reverse cross lamination inside the same stratum
Erol Eskici - Asymmetric Ripple marks 4 (current formed) - 180x190 - ink on canvas - 2020
Figure 1 – Cross bedding cross section and surface texture
Figure 2 – Heterogeneous bedding
Various cross bedding models
Erol Eskici - Surface – Cross section texture ( Cross bedding) – 190 x 200 - ink on canvas - 2018
Contorted bedding (Allen 1982)
Figure 3
Types of heterogeneous bedding
A: Graded bedding
B: Cross bedding
D: Types of cross bedding
a. planar
b. lens shaped
c. wedge-shaped cross bedding
KARSTWELT
LIMESTONE UNIVERSE / MORPHOLOGY OF THE INTERIOR - HOUSE
Karst is a morphological phrase referring to all the forms that come into being especially as a result of the dissolution of limestone and the penetration of surface streams into underground.4
These structures pertain to the interior. They are formed in moist caves, in depths underground, in a very fragile acidic, chemical balance. Karstwelt is part of stratigraphy. The series, which crosswise relates to and intertwines with the Stratigraph series, consists of backgrounds in which hundred million years old oil quickly decreases, and of plans in which a few millimeters of mushroom stalagmites are formed through hundred thousand years old energetic cycles and processes. We refer to a universe where there appears the geologist as an anthropomorphic sign, elements concerning architecture such as the house, and geomorphological structures such as karsts, stalactites and stalagmites. In this picturesque landscape, the house sometimes preserves its presence as a no longer accessible residue while it sometimes also serves as a shelter. At some point of history, it has been involved in organic processes and turned into a fossilized sign.
“This house with cosmic roots will appear to us as a stone plant growing out of the rock up to the blue sky of a tower.”5
Sedimentary rocks, species, and social classes (and other institutionalized hierarchies) are all historical constructions, the product of definite structure-generating processes that take as their starting point a heterogeneous collection of raw materials (pebbles, genes, roles), homogenize them through a sorting operation, and then consolidate the resulting uniform groupings into a more permanent state. The hierarchies to which I have referred throughout this chapter are a special case of a more general class of structures, stratified systems, to which not only human bureaucracies and biological species belong, but also sedimentary rocks. (And all this without metaphor.)6
With the painting entitled Interior [Karstwelt], we enter these houses that we mostly see from outside. Various signs in the painting, the “karstic structure” on a stool in the middle, mushroom forms in the making on the bed resembles Bunuel’s L’age d’or from a functional and visual aspect, while the formal characteristics of furniture and the general interior design resembles Frida Kahlo’s bedroom in La Casa Azul. There is no window in sight. The interior almost resembles the combination of a room and an untidy theatre stage.
Beatriz Colomina states the following for Adolf Loos’s interiors: “In Loos’s interiors the sense of security is not achieved by simply turning one’s back on the exterior and becoming immersed in a private world – ‘a box in the world theatre’, to use Benjamin’s metaphor. It is no longer the house that is a theatre box; there is a theatre box inside the house, overlooking the internal social spaces, so that the inhabitants become both actors in and spectators of family life - involved in, yet detached from their own space. The classical distinctions between inside and outside, private and public, object and subject, are no longer valid.”7
These are scenes where human-made positive structures also appear to be natural structures, where they hide themselves, dissolve in and assume the role of natural structures.
How is it that, at times, a provisional refuge or an occasional shelter is endowed in our intimate daydreaming with virtues that have no objective foundation? With the house image we are in possession of a veritable principle of psychological integration. Descriptive psychology, depth psychology, psychoanalysis and phenomenology could constitute, with the house, the corpus of doctrines that I have designated by the name of topoanalysis. On whatever theoretical horizon we examine it, the house image would appear to have become the topography of our intimate being. In order to give an idea of how complex is the task of the psychologist who studies the depths of the human soul, C.G. Jung asks his readers to consider the following comparison: “We have to describe and to explain a floor dates from the sixteenth century, and a careful examination of the masonry discloses the fact that it was reconstructed from a dwelling-tower of the eleventh century. In the cellar we discover Roman foundation walls, and under the cellar a filled-in cave, in the floor of which stone tools are found and remnants of glacial fauna in the layers below. That would be a sort of picture of our mental structure.” Naturally, Jung was well aware of the limitations of this comparison. But from the very fact that it may be so easily developed, there is ground for taking the house as a tool for analysis of the human soul. With the help of this tool, can we not find within ourselves, while dreaming in our own modest homes, the consolations of the cave?
All of the houses in the series are each in the form of a nearly primitive, primordial house archetype, distinctive from what is public and modular. This is now a space which cracks the door open inside to secret and mystery and where the naive and the uncanny (Buster Keaton-Joseph Cornell-David Lynch) can come together. It makes leaps from today to the past and to a much more distant time than the past.
As for geomorphic cathedrals, they are paintings that carry architectural elements from Byzantine and Orthodox architecture as well as the characteristics of gothic architecture. The architectural elements that start to dissolve in natural formations in the Karstwelt series appears here as an organization of natural forms and the characteristics of religious structures. These are blocks each in the form of a basalt column group. These works emerged after the period that the artist spent in Köln where he has observed many different cathedrals. Structurally, the bulbous dome form of Orthodox architecture and the Gothic’s characteristic tapering form and rose window forms are the main elements of the paintings.
1 Manuel de Landa, A Thousand Years of Nonlinear History.
2 Edip Örücü, Recep Kılıç and Taşkın Kılıç, 2007, Glass Ceiling Syndrome and Obstacles to Women’s Promotion to Top Management Positions
Karswelt No 2
A scenery from Cappadocia
What are the roots that clutch, what branches grow
Out of this stony rubbish? Son of man,
You cannot say, or guess, for you know only
A heap of broken images, where the sun beats,
And the dead tree gives no shelter, the cricket no relief,
And the dry stone no sound of water. Only
There is shadow under this red rock,
(Come in under the shadow of this red rock),
And I will show you something different from either
Your shadow at morning striding behind you
Or your shadow at evening rising to meet you;
I will show you fear in a handful of dust.
—T.S. Eliot
4 Ayhan Sür,Karstic formations and examples from Turkey
5 Gaston Bachelard, The Poetics of Space
6 Manuel de Landa, A Thousand Years of Nonlinear History
7 Beatriz Colomina, Intimacy and Spectacle
STRATİGRAF
Hangi kökler kavrar, hangi dallar bezer
Buradaki taş yığınını? Ey insanoğlu
Bunu bilemez, sezemezsin, çünkü bildiğin yalnız
Bir kırık putlar yığınıdır ki güneşte kavrulur
Ve ona ne ölü ağaç gölge, ne cırcırböceği erinç,
Ne de kuru taş su sesi verir. Yalnız
Burası gölge, altı bu kızıl kayanın,
(Sığın gölgesine bu kızıl kayanın),
Ve ben öyle bir şey göstereceğim ki sana,
Ne seni durmadan izleyen sabahki gölgendir,
Ne kalkıp seni karşılayan akşamki gölgendir,
Sana korkuyu göstereceğim bir avuç tozda.
—T.S. Eliot
“Stratigraf”, sanatçının 2014 yılında jeoloji bilimini inceleyerek üretmeye başladığı, jeolojinin alt dallarından ve sergiye adını veren stratigrafi ve sedimantoloji’nin araştırma alanlarına ve alt sınıflandırmalarına odaklanarak fiziksel oluşumların ilkelerine bağlı kalacak şekilde üretilen eserlerden meydana geliyor. Bu açıdan eserler sınıflandırma mekaniğine uygun olacak şekilde bir üst seri ve ona bağlı olarak katmanlaşan ve iç içe geçen alt bölümlerden oluşuyor.
Stratigrafi, katmanbilim ya da tabakabilim anlamına gelir. Yerkabuğunun kısımları olarak ele alınan tabakalı kayaçların formasyonlarını, bileşimlerini, istiflenmelerini ve korelasyonlarını çeşitli birimlerle inceleyen jeoloji koludur. Stratigrafi sınıflaması kaya türü özellikleri, fosil kapsamı, kayaların kökeni, fiziksel ve kimyasal bileşimi, yaşı, oluşma ortamı vb. gibi birçok özelliklere dayandırılarak yapılır. Bu sınıflama bütün çökel, magmatik ve metamorfik kayalara uygulanabilir.
Stratigrafinin temel amacı, kayaların özelliklerini ve sıralanımlarını inceleyerek jeolojik tarihçeyi aydınlatmaktır. Sahada çalışan yerbilimci, kayaların litoloji özelliklerine göre bir takım litostratigrafi birimleri ayırır, bunların sınırlarını haritasına geçirir ve bu birimlerden fosil, kaya, mineral gibi örnekler alır. Laboratuvarda örnekler üzerinde yaptığı incelemelerden sonra, sahada tanımladığı birimlerin yaşını ve oluşum ortamını yorumlar. Litostratigrafi ve biyostratigrafi birimlerini tanımladıktan sonra jeolojik olayları dikkate alarak jeoloji sütunundaki kronostratigrafi birimlerinin karşılıklarını bulur veya yeni kronostratigrafi birimleri saptar. Sonuçta, kronostratigrafi birimleri deneştirilerek (korele edilerek) önce bölgesel daha sonra da dünya çapında bir jeokronoloji (jeolojik yaş) cetveli hazırlanmış olur.
Hiyerarşik yapılar arasında en öğretici olan toplumsal katmanlardır (sınıflar, kastlar). “Toplumsal katmanlar” teriminin kendisi de açıkça bir metafordur; tıpkı birbirinin üstüne binmiş taş malzemeden oluşan katmanların vücuda getirdiği jeolojik katmanlar gibi, sınıflarla kastların da insan malzemesinden oluşan -kimi yüksekte, kimi alçakta- katmanlar olduğu düşüncesini içerir. Metaforun ötesine geçip hem jeolojik hem de toplumsal katmanların kökeninde aynı mühendislik şemasının olduğunu göstermek mümkün mü? Jeolojik katmanlar (en az) iki ayrı işlemle oluşmuşlardır. Açık bir dağlık arazide, kaya katmanlarına yakından bakıldığında, her katmanın, büyüklükleri, şekilleri ve kimyasal bileşimleri bakımından neredeyse homojen olan çakıltaşlarından oluşan başka katmanlar içerdiğini görmek insanı hayrete düşürür. Çakıltaşları standart büyüklükte ve şekilde oluşmadıklarından, burada bir tür ayıklama mekanizması, farklı niteliklerde birçok çakıltaşını alıp onları az çok birbirine benzer katmanlara dağıtacak özel bir aygıt işlemiş olmalıdır.1
BİRİMLER
Litostratigrafi (sedimanter ve volkanik kayaçlar)
Biyostratigrafi (biyolojik- faunal, floral)
Kronostratigrafi (jeokronoloji içerisindeki kaya birimlerine göre)
Jeokronoloji (jeolojik zaman birimleri)
Manyetostratigarafidir (paleomanyetizmaya göre)
LITOSTRATIGRAFI
Litostratigrafi birimleri sedimanter, volkanik ve bunların kısmen metamorfize olmuş cinslerinin litolojilerine ve stratigrafik konumlarına göre tanımlanmış birimlerdir. Bir litostratigrafi birimi bir ya da daha fazla litoloji tipinden oluşmuş, kendi içinde bir bütünlük gösteren ve komşu birimlerden bu özelliğiyle ayrılan bir kaya birimidir. Bu birimler genellikle istiflenme kurallarına (law of superposition) uyar ve çoğu kez tabakalıdır. Litolojik sınırların dereceli geçişli veya belirsiz olduğu durumlarda sedimanter yapılar, jeomorfolojik özellikler, mineral kapsamı, fosiller ve diğer fiziksel özellikler de bu birimlerin tanımlanmasında kullanılabilir. Fosiller bu durumda litoloji biriminin fiziksel içeriği olarak düşünülür.
BIYOSTRATIGRAFI
Bir biyostratigrafi birimi, fosil kapsamıyla tanımlanan bir kaya topluluğudur. Birimin tanımlanmasında genellikle aşağıdaki özelliklerden bazıları kullanılır: Fosil topluluğu, bir fosil taksonun (tür,cins,aile vb.) veya taksonlarının ilk göründükleri seviye ile son göründükleri seviye arasındaki yayımları, biyostratigrafi biriminin sınırları, litostratigrafi ve kronostratigrafi birimlerinin sınırlarıyla çakışabilir ve kesişebilir.
KRONOSTRATIGRAFI- JEOKRONOLOJI
Kronostratigrafi sınıflanmasının amacı, kaya birimlerinin jeolojik zaman (jeokronoloji) içerisindeki sıralanmalarını saptamaktır.
Jeokronoloji birimleri jeolojik zamanın bölümlerini oluşturur. Karşılık geldikleri kronostratigrafi birimlerinin adlarını alırlar. Jeokronoloji birimleri esas olarak stratigrafi birimleri değildir.
Kronostratigrafi birimi, jeolojik zamanın belirli bir süresi içinde oluşmuş kaya topluluğudur. Bu yönüyle jeokronoloji birimleriyle kronostratigrafi birimleri arasında sıkı bir ilgi vardır.
TABAKALAR - KATMANLAR – KATMANLAŞMA
Doğadaki bölünmeler gibi insan yaşamında da bölünmeler her yönde ve her yöne doğru gerçekleşir.
Bölünme ve segmentleşme toplumsal sınıflarda, cinsiyetlerde, biyolojide, mimariler gibi yaşamsal yapıların tümünde gözle görülür düzeydedir. Evlerimizde her aktivite için diğerine pek benzemeyen şekillerde örgütlenmiş ünitelerde yaşarız. İş yerlerinde pozisyonlar piramidal hiyerarşiler şeklinde segmentleşir. Dikey katmanlaşmalar kurumlarda norm dışı bireyleri belirli segmentlerde sıkıştırır ve bireylerin belirli kademelere geçmesine izin vermez. Örneğin Cam tavan 1970’li yıllarda ABD’de ortaya çıkan bir kavramdır. Örgütsel önyargılar ve kalıplar tarafından yaratılan, kadınların üst düzey yönetim pozisyonlarına gelmelerini engelleyen görünmez, yapay engeller olarak tanımlanmıştır.2
Altındaki ve üstündeki birimlerden renk, sertlik, tane boyu vb. özellikleriyle gözle rahatça ayırt edilebilen en küçük litostratigrafi birimine tabaka ya da katman denir.
Homojen Tabakalanma
Killi ve kireçli sedimanter kayaçlarda tabakalar genellikle renk ve boyut bakımından aynı cins tanelerden oluşur. Bu özellikler yanal ve düşey anlamda tabakanın her yerinde aynıdır. Buna “Homojen Tabakalanma” adı verilir.
Heterojen Tabakalanma
Heterojen Tabakalanma: Çakıllı ve kumlu sedimanter kayaçlarda tanelerin boyutları ve dizilişleri her tarafta aynı değildir. Bu çeşit tabakalanmaya “HeterojenTabakalanma” denir (Şekil 2).
HETEROJEN TABAKALANMA ÇEŞITLERI
Dereceli Tabakalanma
Tane boyutları tabakanın alt kısımlarında iri olup, üst kısımlara doğru dereceli olarak ince taneli hale geliyorsa buna “Dereceli Tabakalanma” denir. Dereceli tabakalanmalarda, iri taneler tabanı, ince taneler ise tavanı gösterir.
Çapraz Tabakalanma
Tabaka içinde tanelerin dizilişleri taban ve tavana paralel olmayıp, bu yüzeylerle açı yapacak şekillerde ise, buna “Çapraz Tabakalanma” denir (Şekil 3 ). Çapraz tabakalanmalar deltalarda; levha, kama ve mercek şekilli olmak üzere üç şekilde oluşurlar.
Şekil 1 Çapraz tabakalanma kesiti ve yüzey dokusu
Şekil 2 Heterojen tabakalanma
Çeşitli çapraz tabakalanma modelleri
1 Manuel de Landa, Çizgisel olmayan tarih.
2 Edip Örücü, Recep Kılıç ve Taşkın Kılıç, 2007, Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller
Şekil 3 Heterojen tabakalanma çeşitleri:
A: Dereceli tabakalanma
B: Çapraz tabakalanma
D: Çapraz tabakalanma çeşitleri:
a- levha şekilli
b- mercek şekilli
c- kama şekilli çapraz tabakalanma
Şekil 4 Dalgal ripıl’ı (3)çapraz laminasyon
Aynı katman içinde ters yönde çapraz laminalanma
Yüzey - Kesit Dokuları (Litostratigrafi / Sedimantoloji - çapraz tabakalanma) Tuval üzerine mürekkep
190 x 200 cm, 2018
Kıvrımlı tabakalanma (Allen 1982)
Asimetrik ripılmarklar (akıntı formlu)
Tuval üzerine akrilik 180 x 190 cm, 2018, Detay
3 Ripıl, İngilizce’de ‘’ripple’’ suyun kütlesel hareketi olan ‘’dalganın’’ yüzeyindeki küçük hareketlere verilen isimdir. Böylece dalga kütlesel bir hareket iken ripple dalga yüzeyindeki ‘’dalgacıklar’’ olarak tanımlanabilir. Fakat bu çeviri tanımlaması ‘’Dalga dalgacığı’’ şeklinde kafa karıştırıcı bir sonuç doğurması nedeniyle Türk jeologları arasında ‘’ripıl’’ diye adlandırılmıştır.
KARSTWELT
KALKER EVRENI/ İÇERININ MORFOLOJISI– EV
Karst, özellikle kalkerin erimesi ve yüzeysel akarsuların yeraltına geçmesi neticesinde meydana gelen şekillerin tümünü ifade eden morfolojik bir deyimdir.4
Bu yapılar içeriye dairdir. Nemli mağaralarda, yeraltının derinliklerinde çok hassas asidik, kimyevi dengelerde oluşurlar. Karstwelt, stratigrafyanın bir parçasıdır. Stratigraf serisi ile çaprazlama bir bağlantı kuran ve iç içe geçen seri, yüzmilyonlarca yılda oluşan petrolün hızla eksildiği arkaplanlar, birkaç milimi yüzbinlerce yıllık enerjetik döngüler ve süreçlerle oluşan mantar dikitlerinin olduğu planlardan oluşuyor. Burada, antropomorfik bir gösterge olarak jeolog, ev gibi mimariye ait unsurlar ile karstlar, sarkıtlar, dikitler gibi jeomorfolojik yapıların zuhur ettiği bir evrenden bahsediyoruz. Bu pitoresk manzarada ev, bazen artık ulaşılmaz bir kalıntı olarak mevcudiyetini korurken bazen de sığınak işlevi görüyor. Tarihin bir noktasında organik süreçlere dahil olup fosilleşmiş birer göstergeye dönmüştür.
Kozmik köklere sahip bu ev, kayadan başlayıp bir kulenin gök mavisine kadar büyüyen, taştan bir bitki gibi gösterecektir kendini.5
Çökelmiş kayalar, türler ve toplumsal sınıflar (ve başka kurumsallaşmış hiyerarşiler), hepsi de tarihsel inşalardır, farklı özellikler taşıyan hammadde (taşlar, genler, roller) topluluklarını başlangıç noktaları olarak alan, sonra bir ayıklama operasyonuyla onları aynılaştıran, ardından ortaya çıkan tektip gruplaşmaları daha kalıcı bir halde pekiştiren, yapı üretimine dönük belli süreçlerin ürünleridir. Bu bölüm boyunca atıfta bulunduğum hiyerarşiler, yalnızca insan bürokrasileri ve biyolojik türlerin değil, çökelti kayaların da ait olduğu daha genel bir yapılar sınıfının, katmanlı sistemlerin özel bir durumudur. (Bütün bunlarda hiç metafor yok.)6
Interior [karstwelt] adlı resimle, çoğunlukla dışardan görmüş olduğumuz bu evlerin içine girmiş oluruz. Resim’de çeşitli göstergeler; ortadaki taburenin üzerinde duran ‘’karstik yapı’’ , yatakta oluşmakta olan mantar formları işleyiş ve görsel açıdan Bunuel’in L’age d’or, mobilyaların formel özellikleri ve genel olarak iç mekanın düzeni de Frida Kahlo’nun
La Casa Azul’daki yatak odasını andırır. Görünürde bir pencereye yoktur. İçerisi adeta bir oda ile dağınık bir tiyotro sahnesinin karışımını andırır.
Beatriz Colomina Adolf Loos’un iç mekanları için şunları söyler; ‘’Loos’un içmekanlarında güven duygusu salt kişinin arkasını dışarıya dönmesi ve mahrem bir evrene Benjamin’in eğretilemesiyle ‘’dünya tiyatrosunda bir locaya’’- dalmasıyla sağlanmaz. Tiyatro locası evin kendisi değildir artık; evin içinde, içerideki sosyal mekanları tepeden gören bir tiyatro locası vardır. Loos’un evlerinde ikamet edenler aile sahnesinin hem oyuncuları hem de izleyicileridir- hem kendi mekanlarına dahildirler hem de bu mekanlardan kopukturlar. İçerisi ile dışarısı, özel ile kamusal, nesne ile özne arasındaki klasik ayrım karmakarışıktır.7
Aynı zamanda insan ürünü pozitif yapıların kendilerini doğal yapılarmış gibi gösterdiği, doğal yapıların içinde gizlenip eridiği, doğal yapılara büründüğü manzaralardır bunlar. Bu pitoresk manzarada ev, bazen artık ulaşılmaz bir kalıntı olarak mevcudiyetini korurken bazen de sığınak işlevi görüyor. Tarihin bir noktasında organik süreçlere dahil olup fosilleşmiş birer göstergeye dönmüştür.
Geçici sığınaklar ile tesadüf edilen barınaklar, nasıl oluyor da kurduğumuz içsel düşlerde kimi zaman hiçbir nesnel temeli bulunmayan değerler kazanıyor? Ev hayali sayesinde, gerçek bir psikolojik bütünleşme (lintégration) ilkesi edinmiş oluyoruz. Betimleyici psikoloji, derinlikler psikolojisi, psikanaliz ve fenomenoloji, ev sayesinde, yer-analizi dediğimiz bu öğretiler bütününü oluşturabilir. Birbirinden çok farklı teorik ufuklar çerçevesinde incelendiğinde, ev hayali, içsel varlığımızın topografyası olup çıkar sanki. C.-G. Jung, insan ruhunu derinlere varıncaya dek inceleyen psikoloğun, ne denli karmaşık bir işle uğraştığını canlandırabilmeleri amacıyla, okurlarından şu karşılaştırmaya dikkat etmelerini ister: “Önümüzde keşfedilmesi ve açıklanması gereken bir yapı var: bu yapının en üst katı 19. yüzyılda inşa edilmiş, giriş katı 16. yüzyıldan kalma, konstrüksiyonuyla ilgili olarak yapılan titiz bir inceleme, bu yapının 2. yüzyıldan kalma bir kulenin üstüne inşa edildiğini ortaya koyuyor. Mahzende, Romalılardan kalma temellere rastlıyoruz; mahzenin altındaysa içi toprakla doldurulmuş bir mağara var; bu toprağı kazdığımızda, üst katmanda çakmaktaşından yapılma araç-gerece, daha derin katmanlarda da buzul çağına ait bitki örtüsü kalıntılarına rastlıyoruz. Ruhumuzun yapısı da işte aşağı yukarı buna benzer.” Jung, bu karşılaştırmanın yetersiz olduğunu bilir kuşkusuz. Ama işte tam da bu kadar kolay gelişebildiği için ev, insan ruhuna ilişkin bir analiz aleti olarak ele alınabilir. Basit evimizde düşler kurarken, bu “alet” yardımıyla, mağaranın sunduğu avuntuları kendi içimizde yeniden bulmayacak mıyız?8
Serideki evlerin tamamı kamusal ve modüler olandan farklı olarak neredeyse ilkel, premordiyal birer ev arketipi şeklindedir. İçinde sır’a ve giz’e kapı aralayan, naif ile tekinsizin (Buster Keaton-Joseph Cornell-David Lynch) bir araya gelebildiği birer uzamdır burası artık. Bugünden geçmişe, geçmişten daha uzak bir zamana sıçramalar yapar.
Jeomorfik katedraller ise Bizans ve Ortodoks mimari ögeleri ile gotik mimariden nüveler taşıyan resimlerdir. Karstwelt serisinde doğal oluşumların içinde erimeye başlayan mimari unsurlar burada tamamen doğal formların organizasyonu ve dinsel yapıların karakteristiğinde karşımıza çıkar. Bunlar birer bazalt sütun grubu şeklindeki kütlelerdir. Bu eserler sanatçının Köln’de geçirdiği süreç içinde birçok farklı katedrali incelemesi sonrasında ortaya çıkmıştır. Yapısal olarak Ortodoks mimarinin soğan kubbe formu ile Gotiğin karakteristik sivriliği ve gül pencere formları da resimlerin ana unsurlarıdır.
4 Ayhan Sür, Karstik yerşekilleri ve Türkiye’den örnekler
5 Gaston Bachelard, Mekânın poetikası
6 Manuel de Landa, Çizgisel olmayan tarih.
7 Beatriz Colomina, Mahremiyet ve Kamusallık
8 Gaston Bachelard, Mekânın Poetikası.
Karswelt No 2
Kapadokya’dan bir görüntü
Karstwelt%20interior_200x200_Oil%20on%20ca.jpg)
Interior [karstwelt]
Frida Kahlo’nun yatağı
David Lynch – The Grandmother
Jeomorfolojik Katedral 3
Bazalt sütunları